Chủ nghĩa bảo hộ thương mại tái xuất hiện: Thách thức mới cho nền kinh tế toàn cầu và thị trường tiền điện tử

Luật thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 đã gây ra tổn thương nghiêm trọng cho nền kinh tế toàn cầu. Cuộc chiến thuế quan được phát động dưới danh nghĩa bảo vệ ngành công nghiệp trong nước đã biến thành sự thu hẹp thảm khốc của thương mại toàn cầu, làm gia tăng ảnh hưởng của cuộc Đại Khủng Hoảng. Gần một thế kỷ sau, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại lại bao trùm thế giới.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ thông báo sẽ áp thuế 125% đối với hàng hóa Trung Quốc, khiến thị trường toàn cầu lại rơi vào hoảng loạn. Bộ Thương mại Trung Quốc nhanh chóng đáp trả, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi trò thuế quan, phía Trung Quốc sẽ không để ý và giữ quyền phản công thêm. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm hoãn thuế 90 ngày" đối với 75 quốc gia, giảm thuế suất chung xuống còn 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng rủi ro về việc tách rời kinh tế giữa Trung-Mỹ, mà còn đặt ra những thách thức mới cho thị trường tiền điện tử - chiến trường mới của dòng vốn toàn cầu.

Lời cảnh báo từ lịch sử

Tragedy caused by Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley vào những năm 1930 là các quốc gia rơi vào vòng xoáy thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đạo luật này, được coi là một trong những chính sách thương mại phá hoại nhất của thế kỷ 20, đã đưa ra bài học sâu sắc cảnh báo các nhà ra quyết định ngày nay: Chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa bao giờ là giải pháp tốt cho các vấn đề kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật này nâng mức thuế nhập khẩu trung bình lên mức cao kỷ lục 59%, với ý định bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại suy thoái, nhưng đã gây ra một chuỗi phản ứng thảm khốc. Các đối tác thương mại chính toàn cầu nhanh chóng thực hiện các biện pháp trả đũa, dẫn đến việc thương mại quốc tế sụt giảm gần hai phần ba trong khoảng thời gian từ 1929 đến 1934, kim ngạch xuất khẩu của Mỹ giảm tới 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu tiếp tục xấu đi. Chính sách này không những không thể cứu vãn nền kinh tế Mỹ, mà còn làm trầm trọng thêm ảnh hưởng của cuộc Đại suy thoái, phơi bày những khiếm khuyết chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương dựng lên hàng rào thương mại cao chắc chắn sẽ dẫn đến "hiệu ứng boomerang". Nghiêm trọng hơn, đạo luật này đã phá hủy nền tảng hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích tinh thần dân tộc kinh tế, tạo ra nguy cơ cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

Chiến lược thuế quan của kỷ nguyên mới

Cuộc chiến thuế quan năm 2025 khác với năm 1930. Hoa Kỳ đang cố gắng định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực tối đa lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời làm dịu mối quan hệ với đa số các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và giải thể" này có vẻ khôn ngoan, nhưng thực tế tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trung Quốc, với tư cách là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, không còn là quốc gia yếu kém trong thương mại như những năm 1930. Đối mặt với mối đe dọa thuế quan từ phía Mỹ, Trung Quốc chọn cách "không quan tâm" để xử lý lạnh lùng, đồng thời thúc đẩy nhanh chóng chiến lược "phi đô la hóa". Độ kiên định chiến lược này khiến thị trường nhận ra rằng, cuộc chiến thương mại mới có thể sẽ không biến thành một cuộc hỗn loạn toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Thị trường tiền điện tử của phản ứng

Chính sách thuế của chính phủ Mỹ đã gây ra sự chấn động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, thị trường tiền điện tử cũng không phải là ngoại lệ. Giá Bitcoin đã giảm từ 83,500 USD xuống 74,500 USD, trong khi Ethereum giảm mạnh hơn, từ 1,800 USD xuống 1,380 USD, tổng giá trị thị trường của các đồng tiền điện tử khác cũng đã bị giảm hơn 40%. Tính thanh khoản trên thị trường đã thu hẹp đáng kể, dòng vốn vào Bitcoin hàng tháng đã giảm mạnh từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, trong khi Ethereum đã chuyển sang dòng chảy ròng âm 6 tỷ USD. Mặc dù đã xảy ra tình trạng "bán tháo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng với việc giá giảm sâu, quy mô thua lỗ đang dần thu hẹp, cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể sắp cạn kiệt.

Xét về mặt kỹ thuật, mức 93.000 đô la trở thành mức kháng cự chính cho việc Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, khoảng 65.000-71.000 đô la là khu vực hỗ trợ cốt lõi mà phe bò phải giữ vững. Thị trường hiện đã bước vào giai đoạn then chốt, nếu phá vỡ mức hỗ trợ sẽ khiến hầu hết các nhà đầu tư rơi vào tình trạng thua lỗ, có thể gây ra sự điều chỉnh thị trường mạnh mẽ hơn. Nhìn chung, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi về thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế lần này đã gây ra cú sốc rộng rãi, việc thị trường có ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào xu hướng chính sách tiếp theo và tình hình dòng vốn quay trở lại.

Trong cuộc chơi này, thị trường tiền điện tử vừa là người chịu đựng thụ động, vừa là biến số chủ động. Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang trong tình trạng bất ổn, các nhà đầu tư có thể tìm kiếm một phương tiện lưu trữ giá trị số hiếm hoi, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào. Có lẽ, khi uy tín của trật tự cũ bị xói mòn bởi chiến tranh thương mại, hạt giống của hệ thống mới sẽ âm thầm nảy mầm.