Ticaret korumacılığı yeniden ortaya çıkıyor: Küresel ekonomi ve kripto piyasası için yeni zorluklar

1930'daki Smoot-Hawley Tarife Yasası, küresel ekonomiye ciddi yaralar açtı. O dönemde yerli sanayileri koruma bahanesiyle başlatılan tarifeler savaşı, nihayetinde küresel ticarette yıkıcı bir daralmaya dönüştü ve Büyük Buhran'ın etkilerini artırdı. Yaklaşık bir asır sonra, ticaret korumacılığının gölgesi yine dünyayı sarmış durumda.

2025 yılının Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri, Çin mallarına %125 vergi getireceğini açıkladı ve küresel piyasa tekrar bir panik içine girdi. Çin Ticaret Bakanlığı hızlı bir yanıt vererek, eğer ABD tarafı vergi oyunları oynamaya devam ederse, Çin'in buna kayıtsız kalacağını ve daha fazla karşı tedbir alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük vergi durdurma" önerisi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı hariç tuttu. Bu hedefe yönelik ticaret stratejisi sadece Çin ile ABD ekonomileri arasındaki ayrışma riskini artırmakla kalmıyor, aynı zamanda küresel sermaye akışının yeni savaş alanı olan kripto piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bırakıyor.

Tarihin Uyarısı

1930'larda Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın yol açtığı trajedi, ülkelerin misilleme tarifeleri sarmalına girmesi ve nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine neden olmasıdır. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak bu yasa, günümüz karar vericilerine derin bir ders vermektedir: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sorunların çözümü değildir.

1930 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Kongresi bu tasarıyı geçirdi ve ithalat tarifelerini ortalama %59'a yükselterek tarihi bir zirveye ulaştı. Amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli sanayiyi korumaktı, ancak bu, felaket niteliğinde bir zincirleme reaksiyonu tetikledi. Küresel ana ticaret ortakları hızla misilleme önlemleri aldı ve 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret neredeyse üçte iki oranında daraldı, Amerika'nın ihracat hacmi %70 düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, sadece Amerikan ekonomisini kurtaramadı, aynı zamanda Büyük Buhran'ın etkilerini derinleştirdi ve ticaret korumacılığının ölümcül kusurlarını açığa çıkardı: küresel ekonomik ortamda, tek taraflı olarak yüksek ticaret engelleri oluşturmak kaçınılmaz olarak "geri tepmeye" yol açar. Daha da kötüsü, bu yasa uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini zayıflatarak ekonomik milliyetçilik duygularını körükledi ve II. Dünya Savaşı öncesinde uluslararası ekonomik düzenin çöküşü için tehlikeli bir zemin hazırladı.

Yeni Dönemin Gümrük Stratejisi

2025 yılındaki gümrük savaşı, 1930 yılına göre farklılık gösteriyor. ABD, küresel tedarik zincirini "seçici gümrük savaşı" ile yeniden şekillendirmeye çalışıyor - bir yandan Çin'e maksimum baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeyle ilişkileri geçici olarak yumuşatıyor. Bu "parçalama ve zayıflatma" stratejisi akıllıca görünse de aslında riskler barındırıyor. Çin, dünyanın ikinci büyük ekonomisi olarak, 1930'larda pasif bir ticaret zayıf ülkesi değil. ABD'nin gümrük tehdidiyle yüzleşen Çin, "görmezden gelme" tutumunu benimseyerek durumu soğuk bir şekilde yönetiyor ve aynı zamanda "doları azaltma" stratejisini hızlandırıyor. Bu stratejik kararlılık, piyasaların yeni bir ticaret savaşının 1930'ların tam ölçekli kaosuna dönüşmeyeceğini, daha ziyade daha kalıcı bir tüketim savaşına dönüşeceğini anlamasına neden oluyor.

Kripto piyasasının tepkisi

Amerikan hükümetinin gümrük politikası, küresel finans piyasalarında sert dalgalanmalara yol açtı, şifreleme piyasası da bundan muaf kalmadı. Bitcoin'in fiyatı 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum'un düşüşü daha büyük oldu; 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer şifreleme para birimlerinin toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla yarı yarıya azaldı. Piyasa likiditesi önemli ölçüde daraldı; Bitcoin'in aylık fon girişi, zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara aniden düştü, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkış yaşadı. Büyük ölçekli "teslimiyet satışı" yaşanmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte zarar boyutu kademeli olarak küçülüyor ve bu durum kısa vadeli satış baskısının azalabileceğini gösteriyor.

Teknik açıdan bakıldığında, 93,000 dolar Bitcoin'in yeniden yükseliş ivmesi kazanması için kritik direnç seviyesi haline geliyor. 65,000-71,000 dolar aralığı, boğaların koruması gereken temel destek bölgesidir. Şu anda piyasa kritik bir aşamaya girmiş durumda; eğer destek seviyesinin altına düşülürse, çoğu yatırımcı zarara uğrayacak ve daha şiddetli bir piyasa düzeltmesi tetiklenebilir. Genel olarak, şifreleme piyasası küresel likidite değişimlerine son derece duyarlıdır; bu seferki gümrük politikalarının getirdiği belirsizlik geniş çaplı bir etki yaratmıştır. Pazarın istikrara kavuşup kavuşamayacağı, sonraki politika yönelimi ve fon akışı durumuna bağlı olacaktır.

Bu oyunda, kripto piyasası hem pasif bir alıcı hem de aktif bir değişkendir. Uluslararası durum gergin olduğunda ve küresel para sistemi sarsıntı içindeyken, yatırımcılar belki de herhangi bir hükümet veya varlık tarafından kontrol edilmeyen, kıt ve küresel bir dijital değer saklama aracı arayışına girebilirler. Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşları tarafından aşındığında, yeni sistemin tohumları sessizce filizlenir.