Web3 sektöründe çalışanların uluslararası hukuki risk analizi

Blockchain teknolojisinin gelişimiyle birlikte, Ethereum gibi kamu blok zinciri ağları, küresel bir kamu altyapısı olarak, bir sonraki nesil değer interneti olarak büyük potansiyelini göstermeye başlamıştır. Ancak, merkeziyetsiz özellikleri de düzenleme zorluklarını beraberinde getirmiştir; dolandırıcılık, hırsızlık, kara para aklama gibi suçlar uluslararasılaşma ve gizlenme özellikleri göstermektedir. Geleneksel sınır ötesi ceza yargı ve uygulama sistemi bu yeni suçlarla etkili bir şekilde başa çıkmakta zorlanmaktadır.

Bu durum, ülkelerin geleneksel sınır ötesi ceza yargısı ve uygulama sistemlerinde önemli reformlar yapmasını teşvik ediyor. Bu makalede, Çin'in ilgili yasal düzenlemelerini göz önünde bulundurarak, Web3 çalışanlarının "bedenleriyle yurtdışına çıkma" hukuki risklerini inceleyeceğiz.

Sınır Ötesi Ceza Yargısı ve Uygulamanın Temel Kavramları

Sınır ötesi ceza yargı yetkisi ve uygulama konularını tartışmadan önce, egemenlik gibi bu temel kavramın net bir şekilde tanımlanması gerekmektedir. Egemenlik, modern uluslararası hukuk sisteminin temel taşını oluşturur ve bir devletin toprak sınırları içinde en yüksek ve nihai güçlere sahip olduğu anlamına gelir. Aynı zamanda, egemenlik eşitliği ilkesi, ülkelerin birbirlerinin egemenliklerine saygı göstermesini ve diğer ülkelerin iç işlerine müdahale etmemesini gerektirir.

Buna dayanarak, yetki kullanımı iç ve dış olmak üzere iki yöne ayrılabilir. İç yetki kullanımı, devlet egemenliğinin doğrudan bir ifadesidir, dış yetki kullanımı ise diğer devletlerin egemenliğine zarar vermemek için sıkı sınırlamalara tabidir. Sınır ötesi ceza yargılaması ve uygulaması, dış yetki kullanımının bir türü olarak "uygulama yetkisi" ile doğrudan sıkı kısıtlamalarla karşı karşıyadır.

Son yıllarda, bazı batılı gelişmiş ülkeler ekonomik avantajlarını kullanarak yargı yetkilerini keyfi bir şekilde genişletmekte ve yurtdışındaki şirketlere ve bireylere uzun kollarla yargı yetkisi uygulamaktadır. Bu, aslında sınır ötesi ceza yargı yetkisi ve uygulamasının istismar edilmesidir.

Çin'in Sınır Ötesi Ceza Yargı Yetkisi ve Uygulama Pratiği

Çin yargı organları, sınır ötesi ceza yargılama ve uygulamada, öncelikle ilgili suçlu şüpheliler ve eylemleri üzerinde yetki belirlemeleri gerekmektedir, ardından ceza adaleti yardımı prosedürü aracılığıyla yabancı ülkelerden yardım talep etmektedir.

Yargı yetkisinin belirlenmesi

Çin'in uluslararası cezai yetkisi esas olarak üç temele dayanmaktadır:

1. Çin vatandaşlarına yönelik kişisel yargı yetkisi
2. Yabancı vatandaşlar için koruma yargı yetkisi
3. Uluslararası antlaşmalar veya diğer uluslararası hukuk yükümlülüklerine dayanan evrensel yetki

Yabancı ülkelerde suç işleyen Çin vatandaşları için, genellikle kişisel yetki ilkesine göre yetki belirlenir. Ceza Kanunu'nun 7. maddesi, Çin vatandaşlarının yabancı ülkelerde suç işlemesi durumunda, Çin Ceza Kanunu'nun uygulanacağını, ancak cezası üç yıl veya daha az hapis cezası olanlar için kovuşturma yapılmayabileceğini öngörmektedir.

Yabancı vatandaşların yurt dışında Çin'e veya Çin vatandaşlarına zarar veren suçları için, Ceza Kanunu'nun 8. maddesi gereğince, eğer asgari ceza üç yıldan fazla hapis cezası ise, Çin yasaları uygulanabilir, ancak suçun işlendiği yerin yasaları ceza vermiyorsa bu durum geçerli değildir.

Yetki belirlemenin yanı sıra, suçun "çift suçluluk ilkesi"ne uyup uymadığı da gözden geçirilmelidir; yani ilgili eylem hem talep eden ülkede hem de talep edilen ülkede suç teşkil etmelidir. Bu, uluslararası ceza adaleti yardımlaşmasının temel ilkesidir ve soruşturma, delil toplama, hukuki belgelerin tebliği, zorlayıcı önlemlerin alınması, iade ve dava devri gibi işlemlerde geniş bir şekilde uygulanmaktadır.

Ceza adaletine yardım talebinin yapılması ve davanın ilerlemesi

Ceza adaleti yardımı, sınır ötesi yargı yetkisi ve uygulamanın temelidir. Çin'in "Uluslararası Ceza Adaleti Yardımı Yasası" bununla ilgili açık düzenlemeler getirmiştir, belge ulaşımı, delil toplama, tanıkların ifadesini düzenleme, ilgili mal varlıklarının mühürlenmesi, el konulması ve dondurulması, yasadışı kazançların geri alınması gibi birçok alanı kapsamaktadır.

Yargı yardımı talebinde bulunan taraf, Çin ile talep edilen ülke arasında bir yardımlaşma anlaşmasının olup olmamasına bağlıdır. Anlaşma varsa, Adalet Bakanlığı ve ilgili diğer kurumlar yetki alanları içinde talepte bulunur; anlaşma yoksa, diplomatik yollarla çözülür. Dikkate değer bir nokta, Çin'in bazı batılı büyük ülkelerle ceza yargı yardımı anlaşmaları imzaladığı ve birçok işbirliği uygulaması gerçekleştirdiğidir.

Yakın Dönemdeki Sınır Ötesi Kripto Varlık Dolandırıcılığı Vaka Analizi

Shanghai Jing'an Bölgesi Savcılığı tarafından açıklanan bir sınır ötesi kripto varlık dolandırıcılığı davasını örnek alarak, suç çetesi "kıdemli eğitmen" gibi kimliklerle mağdurları kripto para yatırımı yapmaya kandırmıştır. Şanghay polisi yaptığı soruşturmalarda bunun bir sınır ötesi telekomünikasyon dolandırıcılığı çetesi olduğunu, birden fazla "şans oyunları" web sitesi veya yatırım platformunu dolandırıcılık için örtü olarak kullandığını tespit etmiştir.

Bu davada, soruşturma makamı yabancı ülkelerden ceza adaleti yardımı talep etmemiş, bunun yerine ülke içinde kontrol sağlayarak Çin'e dönen 59 suçlu şüpheliyi yakalamıştır. Bu durum, Çin'in birçok ülkeyle adli yardımlaşma anlaşmaları imzalamasına rağmen, pratikte kullanım oranının düşük olduğunu ve bunun verimsizlik, karmaşık prosedürler gibi faktörlerden etkilenmiş olabileceğini yansıtmaktadır.

Sonuç

Vurgulanması gereken bir nokta, Web3 çalışanlarının "doğal suçlu" olmadığı ve kripto varlıklarla ilgili işlerin Çin yasaları altında mutlaka suç teşkil etmediğidir. Mevcut toplumda Web3 çalışanlarına dair bazı yanlış anlamalar, kısmen ilgili politikaların blok zinciri teknolojisine karşı gösterdiği temkinli tutumdan ve bazı "çıkarcı uygulama" davranışlarından kaynaklanmaktadır.

Ancak, eğer Çin vatandaşları, kripto varlıkları bahane ederek yurtdışında yerleşik vatandaşlara karşı suç işlerlerse, "fiziksel olarak yurtdışına çıksalar" bile Çin ceza yasasından kaçamazlar. Web3 çalışanları yasalara sıkı sıkıya uymalı, yasalara uygun bir şekilde işletme yürütmeli ve yasal sınırları ihlal etmekten kaçınmalıdır.